17 điều nổi bật về tiền mã hóa mà chúng tôi kỳ vọng vào năm 2026

Lưu ý biên tập: a16z vừa công bố loạt “ý tưởng lớn” thường niên từ các đối tác ở các nhóm Apps, American Dynamism, Bio, Crypto, Growth, Infra và Speedrun trong tuần này. Dưới đây là 17 nhận định của các đối tác crypto tại a16z (cùng một số khách mời) về những gì đang chờ đón phía trước — từ agent và AI; stablecoin, token hóa và tài chính; quyền riêng tư và bảo mật; đến thị trường dự đoán, SNARKs và các ứng dụng khác… cũng như cách mà chúng ta sẽ xây dựng.

Đừng quên đăng ký nhận bản tin hàng tuần để cập nhật xu hướng, báo cáo ngành, hướng dẫn xây dựng, phân tích tin tức và các tài nguyên khác.

Stablecoin, token hóa tài sản thực (RWA), thanh toán & tài chính

Onramp/offramp cho stablecoin ngày càng tối ưu và linh hoạt

Stablecoin đã ghi nhận ước tính 46 nghìn tỷ đô la Mỹ giao dịch trong năm qua, liên tục lập đỉnh mới. Để dễ hình dung, con số này lớn hơn hơn 20 lần khối lượng của PayPal; gần gấp 3 lần Visa (một trong những mạng thanh toán lớn nhất toàn cầu); và đang nhanh chóng tiệm cận ACH, mạng giao dịch điện tử cho các khoản chuyển khoản trực tiếp tại Hoa Kỳ.

Hiện tại, bạn có thể chuyển stablecoin chỉ trong chưa đầy một giây với mức phí dưới một cent. Tuy nhiên, thách thức còn lại là làm sao kết nối “đô la số” này với các hệ thống tài chính mà mọi người đang sử dụng mỗi ngày — tức là các onramp/offramp cho stablecoin.

Một thế hệ startup mới đang lấp đầy khoảng trống này, kết nối stablecoin với các hệ thống thanh toán quen thuộc và đồng nội tệ. Một số dùng bằng chứng mật mã để cho phép người dùng hoán đổi số dư nội địa sang đô la số một cách riêng tư. Một số tích hợp với các mạng khu vực dựa vào mã QR, hạ tầng thanh toán thời gian thực, và các tính năng khác để thực hiện thanh toán liên ngân hàng… Trong khi đó, một số khác đang xây dựng các lớp ví toàn cầu thực sự tương tác và nền tảng phát hành thẻ, cho phép người dùng chi tiêu stablecoin ở các cửa hàng thường ngày. Các hướng tiếp cận này cùng nhau mở rộng phạm vi tham gia vào nền kinh tế đô la số — và có thể thúc đẩy stablecoin được sử dụng trực tiếp hơn như phương tiện thanh toán đại chúng.

Khi các onramp/offramp này phát triển, với việc đô la số kết nối trực tiếp vào hệ thống thanh toán địa phương và công cụ của thương nhân, các hành vi mới sẽ xuất hiện. Người lao động có thể nhận lương theo thời gian thực xuyên biên giới. Thương nhân có thể nhận đô la toàn cầu mà không cần tài khoản ngân hàng. Ứng dụng có thể thanh toán tức thời với người dùng ở bất cứ đâu. Stablecoin sẽ chuyển mình từ một công cụ tài chính ngách thành lớp thanh toán nền tảng cho Internet.

~Jeremy Zhang, nhóm kỹ thuật crypto a16z

Nhìn nhận token hóa tài sản thực và stablecoin theo hướng gốc crypto hơn

Chúng tôi ghi nhận sự quan tâm mạnh mẽ từ ngân hàng, fintech và nhà quản lý tài sản trong việc đưa cổ phiếu Mỹ, hàng hóa, chỉ số và các tài sản truyền thống khác lên onchain. Khi nhiều tài sản truyền thống được chuyển lên onchain, quá trình token hóa thường mang tính mô phỏng — dựa trên quan niệm hiện tại về tài sản thực, mà chưa tận dụng các đặc tính gốc crypto.

Tuy nhiên, các đại diện tổng hợp như hợp đồng perpetual futures (perps) lại giúp tăng thanh khoản sâu hơn và thường dễ triển khai hơn. Perps cũng cung cấp đòn bẩy dễ hiểu, nên tôi tin đây là phái sinh gốc crypto có product-market fit mạnh nhất. Tôi cũng cho rằng cổ phiếu thị trường mới nổi là loại tài sản hấp dẫn nhất để “perp hóa”. (Thị trường quyền chọn 0DTE cho một số cổ phiếu thường giao dịch với thanh khoản sâu hơn cả thị trường giao ngay, và sẽ rất thú vị nếu “perp hóa” các sản phẩm này.)

Tất cả đều xoay quanh câu hỏi “perp hóa hay token hóa”; nhưng dù theo hướng nào, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều token hóa RWA gốc crypto hơn trong năm tới.

Tương tự, đến năm 2026, chúng ta sẽ thấy nhiều hơn xu hướng “phát hành gốc, không chỉ token hóa” với stablecoin, vốn đã trở thành xu hướng chủ đạo vào năm 2025; tổng lượng stablecoin lưu hành tiếp tục tăng trưởng.

Tuy nhiên, stablecoin thiếu hạ tầng tín dụng mạnh chỉ như ngân hàng hẹp, nắm giữ tài sản thanh khoản cực kỳ an toàn. Dù đây là sản phẩm hợp lệ, tôi không tin nó sẽ là trụ cột của nền kinh tế onchain dài hạn.

Chúng tôi đã thấy nhiều nhà quản lý tài sản, đơn vị tuyển chọn và giao thức mới bắt đầu hỗ trợ cho vay tài sản onchain có thế chấp ngoài chuỗi. Thường các khoản vay này được phát hành ngoài chuỗi rồi mới token hóa. Tôi cho rằng token hóa ở đây không mang lại nhiều lợi ích, ngoài việc phân phối cho người dùng đã onchain. Vì vậy, tài sản nợ nên được phát hành trực tiếp trên chuỗi, thay vì phát hành ngoài chuỗi rồi mới token hóa. Phát hành onchain giúp giảm chi phí phục vụ khoản vay, chi phí hậu trường và tăng khả năng tiếp cận. Thách thức lớn ở đây là tuân thủ và tiêu chuẩn hóa, nhưng các nhà xây dựng đã bắt đầu giải quyết.

~Guy Wuollet, đối tác tổng quát crypto a16z

Stablecoin mở ra chu kỳ nâng cấp sổ cái ngân hàng — và các kịch bản thanh toán mới

Phần mềm ngân hàng trung bình hiện nay đã lỗi thời so với các nhà phát triển hiện đại: Trong thập niên 1960–1970, ngân hàng là đơn vị tiên phong ứng dụng hệ thống phần mềm lớn. Thế hệ phần mềm ngân hàng lõi thứ hai xuất hiện vào những năm 1980–1990 (như GLOBUS của Temenos và Finacle của InfoSys). Tuy nhiên, các phần mềm này đều đã già cỗi và nâng cấp quá chậm. Do đó, ngành ngân hàng — đặc biệt là các sổ cái lõi quan trọng — vẫn thường vận hành trên máy tính mainframe, lập trình bằng COBOL, giao tiếp qua tập tin batch thay vì API.

Phần lớn tài sản toàn cầu vẫn nằm trên các sổ cái lõi đã tồn tại hàng thập kỷ đó. Dù các hệ thống này đã được kiểm chứng, được cơ quan quản lý tin tưởng và tích hợp sâu vào các kịch bản ngân hàng phức tạp, chúng cũng đang kìm hãm đổi mới. Việc bổ sung các chức năng then chốt như thanh toán thời gian thực (RTP) có thể mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, và phải vượt qua lớp nợ kỹ thuật cùng phức tạp pháp lý.

Đó là lúc stablecoin xuất hiện. Không chỉ vài năm trở lại đây stablecoin mới tìm được product-market fit và trở thành xu hướng chủ đạo, mà năm nay, các định chế tài chính truyền thống còn đón nhận chúng ở cấp độ hoàn toàn mới. Stablecoin, tiền gửi token hóa, trái phiếu kho bạc token hóa và trái phiếu onchain cho phép ngân hàng, fintech và tổ chức tài chính xây dựng sản phẩm mới, phục vụ khách hàng mới. Quan trọng hơn, họ có thể làm điều này mà không cần viết lại toàn bộ hệ thống cũ — những hệ thống dù đã già nhưng vẫn vận hành ổn định suốt nhiều thập kỷ. Như vậy, stablecoin cung cấp cách thức đổi mới mới cho các tổ chức.

~Sam Broner

Internet trở thành ngân hàng

Khi agent xuất hiện hàng loạt và nhiều giao dịch thương mại diễn ra tự động trong nền thay vì qua thao tác người dùng, cách mà tiền — tức giá trị! — lưu chuyển cũng cần thay đổi.

Trong thế giới nơi hệ thống hành động theo ý định thay vì từng bước hướng dẫn — chuyển tiền khi agent AI nhận diện nhu cầu, hoàn thành nghĩa vụ hoặc kích hoạt kết quả — giá trị phải di chuyển nhanh và tự do như thông tin ngày nay. Đây là nơi blockchain, hợp đồng thông minh và các giao thức mới phát huy vai trò.

Một hợp đồng thông minh đã có thể thanh toán một giao dịch đô la toàn cầu chỉ trong vài giây. Nhưng đến năm 2026, các primitive mới như x402 sẽ giúp việc thanh toán đó trở nên có thể lập trình và phản ứng tự động: Các agent thanh toán cho nhau dữ liệu, thời gian GPU, hoặc API call tức thì và không cần xin phép — không cần hóa đơn, đối soát hay gom lô. Nhà phát triển cung cấp bản cập nhật phần mềm kèm theo quy tắc thanh toán, giới hạn và lịch sử kiểm toán tích hợp — không cần tích hợp fiat, không cần onboarding thương nhân, không cần ngân hàng. Thị trường dự đoán tự động thanh toán theo thời gian thực khi sự kiện diễn ra — tỷ lệ cược cập nhật, agent giao dịch, thanh toán được thực hiện toàn cầu chỉ trong vài giây… không cần lưu ký hay sàn giao dịch.

Khi giá trị có thể di chuyển như vậy, “luồng thanh toán” không còn là một lớp vận hành riêng biệt mà trở thành hành vi của mạng lưới: Ngân hàng trở thành một phần hạ tầng cơ bản của Internet, tài sản trở thành hạ tầng. Nếu tiền trở thành “gói tin” mà Internet có thể định tuyến, thì Internet không chỉ hỗ trợ hệ thống tài chính… mà chính là hệ thống tài chính.

~Christian Crowley và Pyrs Carvolth, đội go-to-market crypto a16z

Quản lý tài sản cho tất cả mọi người

Dịch vụ quản lý tài sản cá nhân hóa truyền thống vốn chỉ dành cho khách hàng có giá trị tài sản ròng lớn tại ngân hàng: Việc cung cấp tư vấn riêng biệt và cá nhân hóa danh mục trên nhiều loại tài sản rất tốn kém và phức tạp. Tuy nhiên, khi nhiều loại tài sản được token hóa, hạ tầng crypto cho phép triển khai các chiến lược — cá nhân hóa nhờ AI và trợ lý đồng hành — một cách tức thời, chi phí tối thiểu.

Điều này vượt xa khái niệm robo advisor; ai cũng có thể tiếp cận quản lý danh mục chủ động, không chỉ quản lý thụ động. Năm 2025, tài chính truyền thống đã tăng tỷ trọng phân bổ danh mục vào crypto (trực tiếp hoặc qua ETP), nhưng đó mới chỉ là khởi đầu; đến 2026, chúng ta sẽ chứng kiến các nền tảng xây dựng cho mục tiêu “tích lũy tài sản” — không chỉ “bảo toàn tài sản” — khi fintech (như Revolut và Robinhood) và sàn tập trung (như Coinbase) tận dụng lợi thế công nghệ để chiếm lĩnh thị phần lớn hơn.

Song song đó, các công cụ DeFi như Morpho Vaults tự động phân bổ tài sản vào các thị trường cho vay có lợi suất điều chỉnh rủi ro tốt nhất — tạo ra khoản phân bổ lõi sinh lợi trong danh mục. Việc giữ số dư thanh khoản còn lại bằng stablecoin thay vì tiền pháp định, và trong quỹ thị trường tiền tệ token hóa thay vì quỹ truyền thống, mở rộng thêm cơ hội sinh lợi.

Cuối cùng, nhà đầu tư cá nhân nay dễ dàng tiếp cận các tài sản tư nhân kém thanh khoản như tín dụng tư nhân, doanh nghiệp trước IPO và private equity, nhờ token hóa giúp mở khóa các thị trường này mà vẫn đảm bảo tuân thủ và báo cáo. Khi các thành phần của danh mục cân bằng dần được token hóa (di chuyển dọc phổ rủi ro từ trái phiếu sang cổ phiếu, tài sản tư nhân và thay thế), chúng có thể tự động cân đối lại mà không cần chuyển khoản ngân hàng hay thủ tục phức tạp.

~Maggie Hsu, đội go-to-market crypto a16z

Agent & AI

Từ “biết khách hàng” (KYC) đến “biết agent của bạn” (KYA)

Nút thắt của nền kinh tế agent đang chuyển từ trí tuệ sang nhận diện.

Trong dịch vụ tài chính, “danh tính phi nhân” đã vượt số lượng nhân viên con người tỷ lệ 96:1 — nhưng các danh tính này vẫn là “bóng ma” chưa được ngân hàng hỗ trợ. Yếu tố nền tảng còn thiếu là KYA: Know Your Agent.

Giống như con người cần điểm tín dụng để vay vốn, agent sẽ cần thông tin xác thực ký số mật mã để giao dịch — liên kết agent với chủ thể, ràng buộc và trách nhiệm pháp lý. Cho đến khi điều này xuất hiện, các thương nhân vẫn sẽ chặn agent ở tường lửa. Ngành công nghiệp đã xây dựng hạ tầng KYC suốt hàng thập kỷ, giờ chỉ còn vài tháng để tìm ra giải pháp KYA.

~Sean Neville, đồng sáng lập Circle, kiến trúc sư USDC; CEO Catena Labs

Chúng ta sẽ dùng AI cho các nhiệm vụ nghiên cứu chuyên sâu

Là nhà kinh tế toán học, hồi tháng 1 tôi còn gặp khó khăn khi khiến các mô hình AI tiêu dùng hiểu quy trình làm việc của mình; nhưng đến tháng 11, tôi đã có thể đưa ra chỉ dẫn trừu tượng như hướng dẫn nghiên cứu sinh tiến sĩ… Và đôi khi, chúng trả về câu trả lời mới mẻ, đúng cách. Ngoài trải nghiệm cá nhân, chúng ta đang thấy AI được dùng cho nghiên cứu rộng hơn — nhất là ở các lĩnh vực lý luận, nơi mô hình đã hỗ trợ trực tiếp khám phá và tự động giải Putnam (có lẽ là kỳ thi toán đại học khó nhất thế giới).

Vẫn chưa rõ lĩnh vực nào sẽ được trợ giúp nhiều nhất, và bằng cách nào. Nhưng tôi kỳ vọng nghiên cứu AI sẽ tạo điều kiện, và tưởng thưởng, cho một kiểu nghiên cứu đa ngành mới: ưu tiên khả năng liên kết ý tưởng và nhanh chóng suy luận từ cả những câu trả lời còn phỏng đoán. Dù đáp án có thể chưa chính xác, chúng vẫn chỉ ra hướng đúng (ít nhất trên một số không gian topo). Trớ trêu thay, điều này giống như tận dụng “ảo tưởng” của mô hình: Khi mô hình đủ “thông minh”, cho chúng không gian trừu tượng để “va đập” sẽ có lúc tạo ra vô nghĩa — nhưng đôi khi lại mở ra phát kiến, giống như con người sáng tạo nhất khi không làm việc tuyến tính, rõ ràng.

Lý luận kiểu này đòi hỏi quy trình AI mới — không chỉ agent giao tiếp với agent, mà còn agent lồng agent — nơi các lớp mô hình hỗ trợ nhà nghiên cứu đánh giá cách tiếp cận của các mô hình trước và liên tục tổng hợp “lúa” từ “trấu”. Tôi đang dùng cách này để viết bài, trong khi người khác thực hiện tra cứu sáng chế, sáng tạo hình thức nghệ thuật mới, hoặc (đáng tiếc) tìm ra kiểu tấn công hợp đồng thông minh mới.

Tuy nhiên: Vận hành các tập hợp agent lý luận lồng nhau cho nghiên cứu sẽ cần khả năng tương tác tốt hơn giữa các mô hình, cùng cách ghi nhận và trả công xứng đáng cho từng đóng góp — cả hai vấn đề này crypto đều có thể hỗ trợ giải quyết.

~Scott Kominers, nhóm nghiên cứu crypto a16z, giáo sư Trường Kinh doanh Harvard

“Thuế vô hình” trên web mở

Sự trỗi dậy của agent AI đang đặt ra một “thuế vô hình” lên web mở, làm đảo lộn nền tảng kinh tế của nó. Nguyên nhân là sự lệch pha ngày càng lớn giữa lớp Ngữ cảnh và Thực thi của Internet: Hiện tại, agent AI khai thác dữ liệu từ các trang web hỗ trợ quảng cáo (Ngữ cảnh), mang lại tiện ích cho người dùng nhưng đồng thời bỏ qua các dòng doanh thu (quảng cáo, thuê bao) vốn tài trợ cho nội dung.

Để ngăn chặn sự xói mòn của web mở (và bảo tồn nguồn nội dung đa dạng vốn nuôi dưỡng AI), cần hàng loạt giải pháp kỹ thuật và kinh tế. Có thể là mô hình nội dung tài trợ thế hệ mới, hệ thống gán quyền vi mô, hoặc các mô hình tài trợ sáng tạo khác. Thỏa thuận cấp phép AI hiện tại chỉ là giải pháp tạm thời thiếu bền vững về tài chính, thường chỉ bù đắp phần nhỏ doanh thu mà nhà xuất bản đã mất vì lưu lượng truy cập bị AI “ăn cắp”.

Web cần mô hình kinh tế–kỹ thuật mới, nơi giá trị tự động luân chuyển. Chuyển đổi then chốt sẽ là dịch chuyển từ cấp phép tĩnh sang trả công theo thời gian thực dựa trên mức sử dụng. Điều này đồng nghĩa thử nghiệm và mở rộng các hệ thống — có thể tận dụng blockchain để thanh toán vi mô và tiêu chuẩn gán quyền tinh vi — nhằm tự động thưởng cho mọi thực thể đóng góp thông tin giúp agent hoàn thành nhiệm vụ.

~Liz Harkavy, nhóm đầu tư crypto a16z

Quyền riêng tư (và bảo mật)

Quyền riêng tư sẽ là “hào phòng thủ” quan trọng nhất trong crypto

Quyền riêng tư là tính năng then chốt để tài chính toàn cầu chuyển lên onchain. Nhưng đây cũng là tính năng mà hầu hết blockchain hiện tại đều thiếu. Đối với đa số chuỗi, quyền riêng tư gần như chỉ là ý nghĩ sau cùng.

Nhưng hiện tại, bản thân quyền riêng tư đã đủ sức tạo khác biệt cho một chuỗi so với phần còn lại. Quyền riêng tư còn làm được điều quan trọng hơn: Nó tạo ra “lock-in” cho chuỗi; hiệu ứng mạng lưới quyền riêng tư. Đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh về hiệu suất không còn đủ.

Nhờ các giao thức bridge, việc chuyển tài sản giữa các chuỗi công khai rất dễ dàng. Nhưng một khi đã làm cho dữ liệu trở nên riêng tư, điều đó không còn đúng nữa: Chuyển token thì dễ, chuyển bí mật thì khó. Luôn tồn tại rủi ro khi di chuyển vào/ra vùng riêng tư rằng những người quan sát chuỗi, mempool hoặc lưu lượng mạng có thể lần ra danh tính. Qua ranh giới giữa chuỗi riêng tư và chuỗi công khai — hoặc giữa hai chuỗi riêng tư — sẽ làm lộ metadata như thời điểm, kích thước giao dịch, khiến truy vết dễ dàng hơn.

So với vô số chuỗi mới không có điểm khác biệt, nơi phí giao dịch bị cạnh tranh đẩy về gần 0 (blockspace về cơ bản giống nhau ở mọi nơi), blockchain có quyền riêng tư sẽ có hiệu ứng mạng lưới mạnh hơn nhiều. Nếu một chuỗi “đa năng” chưa có hệ sinh thái sôi động, ứng dụng nổi bật hoặc lợi thế phân phối không công bằng, thì hầu như không có lý do để ai dùng hay xây dựng trên đó — càng không nói đến lòng trung thành.

Khi người dùng ở trên blockchain công khai, họ dễ dàng giao dịch với người ở chuỗi khác — không quan trọng tham gia chuỗi nào. Nhưng khi ở chuỗi riêng tư, lựa chọn chuỗi lại quan trọng hơn nhiều vì đã vào, họ ít có xu hướng rời đi và chấp nhận rủi ro bị lộ. Điều này tạo ra động lực “người thắng chiếm phần lớn”. Và vì quyền riêng tư là điều kiện thiết yếu cho hầu hết ứng dụng thực tiễn, một số ít chuỗi riêng tư có thể chiếm lĩnh phần lớn thị trường crypto.

~Ali Yahya, đối tác tổng quát crypto a16z

Tương lai (gần) của nhắn tin không chỉ là chống lượng tử. Đó là phi tập trung hóa

Khi thế giới chuẩn bị cho điện toán lượng tử, nhiều ứng dụng nhắn tin mã hóa (Apple, Signal, WhatsApp) đã đi tiên phong và làm rất tốt. Vấn đề là mọi ứng dụng lớn đều dựa vào máy chủ riêng do một tổ chức điều hành. Các máy chủ này là mục tiêu dễ dàng để chính phủ đóng cửa, cài cửa hậu hoặc ép buộc tiết lộ dữ liệu cá nhân.

Mã hóa lượng tử có ích gì nếu một quốc gia có thể đóng máy chủ; nếu một công ty nắm chìa khóa máy chủ; hoặc chỉ đơn giản là có máy chủ riêng? Máy chủ riêng buộc phải “tin tôi đi” — còn không có máy chủ riêng tức là “bạn không cần phải tin tôi”. Giao tiếp không cần một công ty trung gian. Nhắn tin cần giao thức mở, nơi chúng ta không phải tin ai cả.

Cách đạt được điều này là phi tập trung hóa mạng lưới: Không máy chủ riêng. Không ứng dụng duy nhất. Tất cả mã nguồn mở. Mã hóa hàng đầu — kể cả chống lượng tử. Với mạng mở, không ai — cá nhân, công ty, tổ chức phi lợi nhuận hay quốc gia — có thể tước quyền giao tiếp. Dù một quốc gia hay công ty có đóng cửa ứng dụng, 500 bản khác sẽ xuất hiện ngay hôm sau. Đóng một node, sẽ có động lực kinh tế (nhờ blockchain…) để node mới thay thế tức thì.

Khi người dùng sở hữu tin nhắn như sở hữu tiền — bằng khóa riêng — mọi thứ sẽ thay đổi. Ứng dụng có thể đến và đi, nhưng người dùng luôn kiểm soát tin nhắn, danh tính; người dùng cuối có thể sở hữu tin nhắn, dù không sở hữu ứng dụng.

Đây còn hơn cả chống lượng tử và mã hóa; đó là quyền sở hữu và phi tập trung hóa. Nếu thiếu cả hai, tất cả những gì chúng ta làm chỉ là xây mã hóa “không thể phá” mà vẫn có thể bị tắt bất cứ lúc nào.

~Shane Mac, đồng sáng lập, CEO XMTP Labs

‘Secrets-as-a-service’

Đằng sau mọi mô hình, agent, tự động hóa là một phụ thuộc: dữ liệu. Nhưng hầu hết pipeline dữ liệu hiện nay — dữ liệu đưa vào hoặc lấy ra khỏi mô hình — đều mờ mịt, dễ thay đổi, không thể kiểm toán. Điều này tạm chấp nhận với ứng dụng tiêu dùng, nhưng nhiều ngành và người dùng (tài chính, y tế…) lại yêu cầu doanh nghiệp giữ bí mật dữ liệu nhạy cảm. Đây cũng là rào cản lớn cho tổ chức muốn token hóa tài sản thực ngay bây giờ.

Vậy làm sao vừa bảo vệ quyền riêng tư, vừa cho phép đổi mới an toàn, tuân thủ, tự động và tương tác toàn cầu? Có nhiều hướng, nhưng tôi tập trung vào kiểm soát truy cập dữ liệu: Ai kiểm soát dữ liệu nhạy cảm? Dữ liệu di chuyển thế nào? Ai (hoặc cái gì) có thể truy cập?

Nếu không có kiểm soát truy cập dữ liệu, ai muốn giữ bí mật hiện phải dùng dịch vụ tập trung hoặc tự xây giải pháp riêng — vừa tốn thời gian, chi phí vừa cản trở tài chính truyền thống và ngành khác tận dụng toàn bộ tính năng, lợi ích quản lý dữ liệu onchain. Khi hệ thống agent bắt đầu duyệt web, giao dịch, ra quyết định tự động, cả người dùng lẫn tổ chức đều cần bảo đảm mật mã thay vì “tin tưởng tốt nhất có thể”.

Đó là lý do tôi tin cần “secrets-as-a-service”: Công nghệ mới cung cấp quy tắc truy cập dữ liệu lập trình, mã hóa phía client, quản lý khóa phi tập trung — kiểm soát ai có thể giải mã cái gì, trong điều kiện nào, bao lâu… tất cả được thực thi onchain. Kết hợp hệ thống dữ liệu kiểm chứng được, secrets có thể trở thành hạ tầng công cộng cơ bản của Internet — thay vì chỉ là bản vá ứng dụng, nơi quyền riêng tư bị “gắn thêm” sau cùng — biến quyền riêng tư thành hạ tầng cốt lõi.

~Adeniyi Abiodun, giám đốc sản phẩm, đồng sáng lập Mysten Labs

Từ ‘code is law’ đến ‘spec is law’

Gần đây, nhiều vụ hack DeFi nhắm vào các giao thức đã được kiểm chứng, có đội ngũ mạnh, kiểm toán kỹ và vận hành nhiều năm. Những sự cố này cho thấy thực tế: Chuẩn bảo mật hiện vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và xử lý từng trường hợp.

Để trưởng thành, bảo mật DeFi cần chuyển từ phát hiện lỗi sang đảm bảo cấp thiết kế, từ “cố gắng hết sức” sang tiếp cận “nguyên tắc”:

• Ở phía tĩnh/trước triển khai (kiểm thử, kiểm toán, xác minh hình thức), nghĩa là chứng minh có hệ thống các bất biến toàn cục thay vì chỉ kiểm tra cục bộ chọn lọc. Công cụ chứng minh hỗ trợ AI đang được xây dựng giúp viết spec, đề xuất bất biến và giảm tải phần lớn công việc thủ công vốn rất tốn kém trước đây.
• Ở phía động/sau triển khai (giám sát runtime, thực thi runtime…), các bất biến này sẽ trở thành “lan can sống”: phòng tuyến cuối cùng. Các lan can này sẽ được mã hóa trực tiếp thành các khẳng định runtime mà mọi giao dịch đều phải đáp ứng.

Như vậy, thay vì giả định mọi lỗi đã bị phát hiện, ta sẽ thực thi các thuộc tính an toàn then chốt ngay trong mã, tự động đảo ngược mọi giao dịch vi phạm.

Điều này không chỉ là lý thuyết. Trên thực tế, gần như mọi vụ tấn công từ trước tới nay đều sẽ bị chặn bởi các kiểm tra này trong quá trình thực thi, có thể ngăn chặn hack. Vì vậy, ý tưởng “code is law” từng phổ biến giờ tiến hóa thành “spec is law”: Dù là tấn công mới, cũng phải thỏa mãn các thuộc tính an toàn giữ hệ thống vững chắc, nên chỉ còn lại các lỗ hổng nhỏ hoặc cực khó khai thác.

~Daejun Park, nhóm kỹ thuật crypto a16z

Ngành & ứng dụng khác

Thị trường dự đoán sẽ lớn hơn, rộng hơn, thông minh hơn

Thị trường dự đoán đã trở thành xu hướng chủ đạo, và năm tới, chúng sẽ càng lớn hơn, rộng hơn, thông minh hơn khi giao thoa với crypto và AI — đồng thời đặt ra nhiều thách thức mới quan trọng cho các nhà xây dựng.

Trước hết, sẽ có nhiều hợp đồng được niêm yết hơn. Điều này đồng nghĩa chúng ta sẽ tiếp cận tỷ lệ cược thời gian thực không chỉ cho các sự kiện lớn như bầu cử, địa chính trị mà còn cho đủ loại kết quả phức tạp, giao thoa sâu rộng. Khi các hợp đồng mới này cung cấp thêm thông tin và trở thành một phần của hệ sinh thái tin tức (đã diễn ra), chúng sẽ đặt ra các câu hỏi xã hội quan trọng về cách cân bằng giá trị thông tin này, cách thiết kế để minh bạch, kiểm toán được… điều mà crypto có thể hỗ trợ.

Để xử lý khối lượng hợp đồng lớn hơn nhiều, chúng ta cần cách xác thực sự thật mới để quyết toán hợp đồng. Việc quyết toán tập trung (sự kiện có xảy ra không? xác nhận thế nào?) vẫn quan trọng, nhưng các trường hợp tranh chấp như thị trường “áo vest Zelensky” hay bầu cử Venezuela cho thấy giới hạn. Để giải quyết các trường hợp biên này và giúp thị trường dự đoán mở rộng ứng dụng, các mô hình quản trị phi tập trung mới và oracle LLM có thể xác định sự thật cho kết quả tranh chấp.

AI còn mở ra nhiều khả năng hơn ngoài LLM làm oracle. Ví dụ, agent AI giao dịch trên các nền tảng này có thể rà soát thế giới tìm tín hiệu giúp giao dịch ngắn hạn hiệu quả, từ đó hé lộ cách nhìn mới về thế giới và dự đoán tương lai. (Các dự án như Prophet Arena đã cho thấy sự thú vị trong lĩnh vực này.) Ngoài việc đóng vai trò nhà phân tích chính trị tinh vi mà chúng ta có thể hỏi đáp, các agent này còn có thể tiết lộ nhiều điều mới về các yếu tố gốc dự báo sự kiện xã hội phức tạp khi ta phân tích chiến lược nổi trội của chúng.

Liệu thị trường dự đoán thay thế khảo sát dư luận? Không; chúng làm khảo sát tốt hơn (và dữ liệu khảo sát có thể đưa vào thị trường dự đoán). Là nhà khoa học chính trị, tôi hào hứng nhất với việc thị trường dự đoán có thể phối hợp với hệ sinh thái khảo sát phong phú — nhưng chúng ta sẽ cần dựa vào công nghệ mới như AI để nâng cao trải nghiệm khảo sát; và crypto để chứng minh người trả lời khảo sát là người thật chứ không phải bot, cùng nhiều điều khác.

~Andy Hall, cố vấn nghiên cứu crypto a16z, giáo sư kinh tế chính trị Đại học Stanford

Sự trỗi dậy của “truyền thông đặt cược” (staked media)

Những vết nứt trong mô hình truyền thông truyền thống — với sự khách quan được cho là tuyệt đối — đã xuất hiện từ lâu. Internet trao quyền phát ngôn cho tất cả, và ngày càng nhiều nhà vận hành, thực hành, xây dựng lên tiếng trực tiếp với công chúng. Góc nhìn của họ phản ánh lợi ích thực tế, và nghịch lý thay, khán giả thường tôn trọng họ không phải bất chấp lợi ích mà vì lợi ích ấy.

Điểm mới không phải là sự trỗi dậy của mạng xã hội, mà là sự xuất hiện của công cụ mật mã cho phép mọi người cam kết công khai, kiểm chứng được. Khi AI giúp việc tạo ra nội dung vô hạn từ bất kỳ góc nhìn hoặc nhân vật nào, thật hay giả, trở nên rẻ và dễ dàng, thì chỉ dựa vào lời nói của ai đó (hoặc bot) là không đủ. Tài sản token hóa, cam kết khóa token, thị trường dự đoán và lịch sử onchain mang lại nền tảng tin cậy mạnh hơn: Bình luận viên có thể công bố lập luận và chứng minh họ “đặt cược” đúng với phát ngôn. Podcaster có thể khóa token để chứng minh không lật lọng hay “bơm thổi”. Nhà phân tích có thể gắn dự báo với thị trường quyết toán công khai, tạo hồ sơ kiểm toán được.

Đây là hình hài sơ khai của “truyền thông đặt cược”: một dạng truyền thông không chỉ chấp nhận việc có lợi ích mà còn cung cấp bằng chứng. Trong mô hình này, uy tín không đến từ giả vờ trung lập hay phát ngôn thiếu căn cứ; thay vào đó là từ các cam kết lợi ích có thể minh bạch, kiểm chứng. “Truyền thông đặt cược” sẽ không thay thế hoàn toàn các hình thức truyền thông khác, mà bổ sung cho những gì chúng ta đã có. Nó cung cấp tín hiệu mới: Không chỉ “tin tôi, tôi trung lập”, mà là “đây là điều tôi sẵn sàng đặt cược và bạn có thể kiểm tra tôi nói thật hay không”.

~Robert Hackett, nhóm biên tập crypto a16z

Crypto mang lại primitive mới cho ứng dụng ngoài blockchain

Suốt nhiều năm, SNARKs — bằng chứng mật mã cho phép xác minh tính đúng đắn của tính toán mà không cần thực thi lại — chủ yếu là công nghệ dành riêng cho blockchain. Chi phí quá lớn: Việc tạo bằng chứng có thể tốn gấp 1.000.000 lần so với chỉ chạy phép tính đó. Đáng giá khi chia sẻ cho hàng nghìn validator, nhưng phi thực tế ở nơi khác.

Điều này sắp thay đổi. Năm 2026, zkVM prover sẽ đạt chi phí chỉ khoảng 10.000 lần với bộ nhớ vài trăm MB — đủ nhanh để chạy trên điện thoại, đủ rẻ để triển khai mọi nơi. Lý do 10.000 lần có thể là con số “ma thuật”: GPU cao cấp có ~10.000 lần thông lượng song song so với CPU laptop. Cuối năm 2026, một GPU duy nhất có thể tạo bằng chứng thực thi CPU theo thời gian thực.

Điều này có thể hiện thực hóa tầm nhìn từ các nghiên cứu cũ: điện toán đám mây có thể kiểm chứng. Nếu bạn đã chạy workload CPU trên cloud — vì phép tính chưa đủ nặng để chuyển sang GPU, thiếu chuyên môn hoặc lý do kế thừa — bạn sẽ có thể nhận được bằng chứng mật mã về tính đúng đắn với chi phí hợp lý. Prover đã tối ưu hóa cho GPU; mã của bạn không cần sửa đổi gì.

~Justin Thaler, nhóm nghiên cứu crypto a16z, phó giáo sư khoa học máy tính Đại học Georgetown

Xây dựng

Giao dịch chỉ là “trạm dừng chân”, không phải “đích đến cuối” cho doanh nghiệp crypto

Có vẻ mọi công ty crypto thành công hiện nay, ngoài stablecoin và một số hạ tầng cốt lõi, đều đã hoặc đang chuyển hướng sang giao dịch. Nhưng nếu “mọi công ty crypto trở thành nền tảng giao dịch”, thì tất cả sẽ đi về đâu? Quá nhiều người chơi cùng làm một việc sẽ khiến thị trường bị xé nhỏ, chỉ còn vài “người thắng lớn”. Điều này đồng nghĩa những ai chuyển hướng quá nhanh sang giao dịch sẽ bỏ lỡ cơ hội xây dựng doanh nghiệp bền vững, khó bị thay thế hơn.

Dù tôi rất cảm thông với các nhà sáng lập đang nỗ lực cân đối tài chính doanh nghiệp, việc chạy theo cảm giác “product-market fit” tức thì cũng có cái giá riêng. Vấn đề này đặc biệt rõ nét trong crypto, nơi động lực xoay quanh token và đầu cơ dễ khiến nhà sáng lập chọn con đường “thỏa mãn tức thì” trên hành trình tìm kiếm product-market fit.… Có thể ví như “bài kiểm tra marshmallow” vậy.

Giao dịch không có gì sai — đó là chức năng thị trường quan trọng — nhưng không nhất thiết phải là đích đến cuối cùng. Những nhà sáng lập tập trung vào phần “sản phẩm” trong “product-market fit” có thể sẽ là người thắng lớn hơn.

~Arianna Simpson, đối tác tổng quát crypto a16z

Giải phóng tiềm năng thực sự của blockchain… khi kiến trúc pháp lý cuối cùng tương thích với kiến trúc kỹ thuật

Một trong những rào cản lớn nhất cho việc xây dựng mạng lưới blockchain tại Hoa Kỳ suốt thập kỷ qua là sự bất định pháp lý. Luật chứng khoán bị kéo giãn và áp dụng chọn lọc, buộc nhà sáng lập phải tuân theo khuôn khổ dành cho doanh nghiệp thay vì mạng lưới. Suốt nhiều năm, giảm thiểu rủi ro pháp lý thay thế chiến lược sản phẩm; kỹ sư phải nhường chỗ cho luật sư.

Động lực này dẫn đến nhiều “biến tướng” kỳ lạ: Nhà sáng lập được khuyên tránh minh bạch. Phân phối token trở nên tùy tiện về mặt pháp lý. Quản trị trở thành “vở kịch”. Cấu trúc tổ chức tối ưu hóa cho bảo vệ pháp lý. Token được thiết kế tránh mang giá trị kinh tế/không có mô hình kinh doanh. Tồi tệ hơn, các dự án crypto “lách luật” lại thường vượt mặt những người xây dựng nghiêm túc.

Nhưng quy định về cấu trúc thị trường crypto — mà chính phủ đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc thông qua — có thể xóa bỏ mọi méo mó này vào năm tới. Nếu được thông qua, luật này sẽ khuyến khích minh bạch, tạo tiêu chuẩn rõ ràng và thay thế “roulette thực thi” bằng lộ trình minh bạch, có cấu trúc cho huy động vốn, phát hành token và phi tập trung hóa. Sau GENIUS, stablecoin bùng nổ; luật về cấu trúc thị trường crypto sẽ là bước ngoặt lớn hơn nữa, lần này dành cho mạng lưới.

Nói cách khác, quy định này sẽ cho phép mạng lưới blockchain vận hành như mạng lưới — mở, tự động, có thể kết hợp, trung lập và phi tập trung thực sự.

~Miles Jennings, nhóm chính sách crypto a16z, tổng cố vấn pháp lý

*

biên tập: Sonal Chokshi

Quan điểm thể hiện ở đây là của từng cá nhân thuộc AH Capital Management, L.L.C. (“a16z”) được trích dẫn, không phải quan điểm của a16z hay các công ty liên kết. Một số thông tin trong bài được lấy từ nguồn bên thứ ba, bao gồm cả các công ty trong danh mục quỹ do a16z quản lý. Dù được lấy từ nguồn được cho là đáng tin cậy, a16z không kiểm chứng độc lập và không đảm bảo tính chính xác hiện tại hoặc lâu dài của thông tin, cũng như sự phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Ngoài ra, nội dung này có thể bao gồm quảng cáo bên thứ ba; a16z không kiểm duyệt và không xác nhận bất kỳ nội dung quảng cáo nào xuất hiện trong đó.

Quan điểm thể hiện ở đây là của từng cá nhân thuộc AH Capital Management, L.L.C. (“a16z”) được trích dẫn, không phải quan điểm của a16z hay các công ty liên kết. Một số thông tin trong bài được lấy từ nguồn bên thứ ba, bao gồm cả các công ty trong danh mục quỹ do a16z quản lý. Dù được lấy từ nguồn được cho là đáng tin cậy, a16z không kiểm chứng độc lập và không đảm bảo tính chính xác hiện tại hoặc lâu dài của thông tin, cũng như sự phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Ngoài ra, nội dung này có thể bao gồm quảng cáo bên thứ ba; a16z không kiểm duyệt và không xác nhận bất kỳ nội dung quảng cáo nào xuất hiện trong đó.

Bạn nên tham khảo ý kiến cố vấn riêng về các vấn đề trên. Mọi đề cập đến chứng khoán hoặc tài sản số chỉ nhằm mục đích minh họa, không cấu thành khuyến nghị đầu tư hay đề nghị cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư. Thêm nữa, nội dung này không hướng tới và không dành cho nhà đầu tư hiện tại hoặc tiềm năng, và không được sử dụng làm căn cứ quyết định đầu tư vào bất kỳ quỹ nào do a16z quản lý. (Việc chào bán đầu tư vào quỹ a16z chỉ được thực hiện qua bản ghi nhớ chào bán riêng, hợp đồng đăng ký và các tài liệu liên quan khác của quỹ đó, cần đọc kỹ toàn bộ.) Bất kỳ khoản đầu tư hoặc công ty danh mục nào được đề cập không đại diện cho toàn bộ khoản đầu tư của các quỹ do a16z quản lý, và không có đảm bảo rằng các khoản đầu tư này sẽ sinh lời hoặc các khoản đầu tư tương lai sẽ có đặc điểm hoặc kết quả tương tự. Danh sách khoản đầu tư của các quỹ do Andreessen Horowitz quản lý (trừ các khoản chưa được phép công bố hoặc chưa công bố tài sản số giao dịch công khai) tại https://a16z.com/investment-list/.

Nội dung chỉ có giá trị tại thời điểm công bố. Mọi dự báo, ước tính, dự đoán, mục tiêu, triển vọng và/hoặc ý kiến trong tài liệu này có thể thay đổi mà không cần báo trước và có thể khác biệt hoặc đối lập với ý kiến của người khác. Xem thêm https://a16z.com/disclosures/ để biết thêm thông tin quan trọng.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết này được đăng lại từ [a16zcrypto]. Mọi bản quyền thuộc về tác giả gốc [a16zcrypto]. Nếu có ý kiến về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội Gate Learn, chúng tôi sẽ xử lý kịp thời.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm và ý kiến trong bài viết này hoàn toàn là của tác giả, không cấu thành bất kỳ lời khuyên đầu tư nào.
3. Bản dịch bài viết sang các ngôn ngữ khác do đội Gate Learn thực hiện. Trừ khi có thông báo, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc đạo văn bản dịch này.